Ο ηγεμόνας του Μακιαβέλι

Ο ηγεμόνας του Μακιαβέλι θα παραμείνει διαχρονικός λογω των διαφόρων ερμηνειών που επιδέχονται οι παραινέσεις του Μακιαβέλι προς τους ηγεμονες.Στην ουσία  οι πολέμιοι του τον κατηγόρησαν ότι προάγει τον καιροσκοπισμό, την ανομοιομορφία κατά το δοκούν στην έκδοση αποφάσεων, την διπλοπροσωπία ,την ύπουλη συμπεριφορά κτλ.Αλλοι όμως θα αντιπαραβάλουν ότι ο συγγραφέας είναι πραγματιστής και μέσω αυτού του εγχειριδίου για ηγεμόνες προσπαθεί να περάσει ρεαλιστικές νουθεσίες σε ένα  ηγεμόνα ,οι όποιες θα τον βοηθήσουν να κρατήσει το κράτος του ισχυρό προς  προς όφελος του λάου  και προπαντός προς όφελος δικό του.Γενικά μου άρεσε από τον Ηγεμόνα του Μακιαβέλι η παράθεση παραδειγμάτων για την υποστήριξη των απόψεων του συγγραφεα.Πιο συγκεκριμένα, αναλόγως με το τι θέλει να  περάσει στον αναγνώστη αναφέρει ως παραδείγματα αυτοκράτορες της Ρώμης ,Έλληνες βασιλιαδες,Ιταλους ηγεμόνες του καιρού του, Γάλλους και Ισπανούς βασιλιάδες κτλ .Για παράδειγμα στο κεφάλαιο ΙΘ'  "Με ποιο τρόπο πρέπει να αποφεύγονται η περιφρόνηση και το μίσος"   θέτει ως πρότυπα τον καλό και αξιοσέβαστο αυτοκράτορα Μάρκο Αυρήλιο και τον σκληρό αλλά πανέξυπνο Σεβήρο και προχωρώντας  ασκεί κριτική στο στυλ διακυβέρνησης  διαφόρων άλλων ηγεμόνων όπως για παράδειγμα  του  αυτοκράτορα Περτίνακα  λέγοντας πως ήταν ανώφελα ευγενικός και απραγής ως αυτοκράτορας και προσπάθησε να αλλάξει την ζωή των στρατιωτών του άμεσα επαναφέροντας τους στην ενάρετη ζωή κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή του αφού δεν είχε τις απαραίτητες ικανότητες για να το επιτύχει, αλλά ταυτόχρονος κατακεραυνώνει και αυτοκράτορες όπως τον Κόμοδο και τον Καρακάλλα που λόγω της υπερβολικής σκληρότητας τους έγιναν μισητοί  και περιφρονήθηκαν από τον λαό και την πραιτοριανή φρουρά με αποτέλεσμα να δολοφονηθουν.Ετσι ο συγγραφέας εκφράζει την άποψη ότι δεν ωφελεί  κάποιον ηγεμόνα να προσπαθεί να είναι υπερβολικά καλός πχ όπως προσπάθησε ο Περτίνακας να μιμηθεί τον Μάρκο Αυρήλιο χωρίς να έχει το κύρος και την αναγνώριση του   ούτε να είναι υπερβολικά σκληρός όπως ήταν οι προαναφερθέντες Κόμοδος και Καρακαλλας που προσπάθησαν να είναι σκληροί όπως ήταν ο Σεβήρος  χωρίς να έχουν τις ικανότητες του και την ηγετική του στόφα. Το ιδανικό  είναι ένας ηγεμόνας να πάρει τις αρετές  που χρειάζονται από αυτοκράτορες όπως τον Μάρκο Αυρήλιο και τον Σεπτίμιο Σεβήρο .Αυτή την θεωρία θα μπορούσα να την επεκτείνω και σε αλλά παραδείγματα από την ιστορία όπως για παράδειγμα τον βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ' και τον Τσάρο Νικόλαο τον Β' που κυβέρνησαν χωρίς να έχουν τις απαιτούμενες  ηγετικές ικανοτητες,κυρος  και αποφασιστικότητα όπως προκάτοχων τους (πχ Λουδοβίκος ΙΔ και Μεγάλη Αικατερίνη) κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την πτώση τους και τον θάνατο τους κατά τις επαναστάσεις του 1789 και 1917 αντίστοιχα.Το δεύτερο που θα ήθελα να επισημάνω από τον Ηγεμόνα είναι η αναφορά του στα δυο κέντρα διοίκησης.
Έχουμε δύο ειδών διοίκηση:
1. Με ένα κέντρο εξουσίας, τον Ηγέτη, και τους άλλους, όλους υποτελείς, όπως στην ιστορία διοικούσε ο Τούρκος σουλτάνος ή ο Πέρσης βασιλιάς.
Ο Μακιαβέλι αναφέρει εδώ ότι η  διοίκηση με ένα κέντρο εξουσίας, τον ισχυρό  και απολυταρχικό ηγέτη, είναι δύσκολο να καταλυθεί, άπαξ όμως και καταλυθεί, είναι πολύ εύκολο να κρατηθεί από αυτόν που την κατέλυσε, αφού, καταλυμένου του Ηγέτη και μετά τον αφανισμό του περιγύρου του, δε θα υπάρξει άλλη αντίσταση.Αυτο το δικαιολογεί με το παράδειγμα της κατάκτησης της Περσικής αυτοκρατορίας από τον Αλέξανδρο οπού παρά τον θάνατο του Μακεδόνα στρατηλάτη οι διάδοχοι του (Πτολεμαίος,Αντίγονος,Σέλευκος κτλ) μπόρεσαν να κρατήσουν εύκολα υπόδουλους τους κατακτημένους λαούς παρά το ότι διαμοίρασαν την αυτοκρατορια.Εδω θα μπορούσαμε να αναφερθούμε και στην κατάκτηση των αυτοκρατοριών των Ίνκας και των Αζτέκων (από τους Ισπανούς Πιζάρο και Κορτές  αντίστοιχα ) των οποίων  ήταν τόσο συγκεντρωτικού τύπου η διακυβέρνηση τους που οι κονκισταδορες  δεν δυσκολευτήκαν καθόλου να τις διατηρήσουν χωρίς περαιτέρω αντίσταση.
2. Με πολλά κέντρα εξουσίας και τον Ηγέτη συντονιστή, όπως στην ιστορία διοικούσε ο Γάλλος βασιλιάς με τους πολλούς ευγενείς διοίκηση με πολλά κέντρα εξουσίας είναι μεν εύκολο να καταλυθεί, αφού κάποια από τα κέντρα εξουσίας είναι εύκολο να διαφθαρούν, αλλά πολύ δύσκολο να κρατηθεί από αυτόν που την κατέλυσε, επειδή, αφενός ότι και να γίνει, τα περισσότερα από τα κέντρα εξουσίας θα παραμείνουν ισχυρά, αφού η εξουσία τους θεωρείται κατά κάποιον τρόπο «φυσική» και, αφετέρου, τα διαβρωμένα κέντρα εξουσίας ο λαός δεν τα ακολουθεί.
Πάμε τώρα στο κεφάλαιο ΙΒ'  οπού ο Μακιαβέλι μιλεί για τα μισθοφορικά και τα επικουρικά στρατεύματα .Ως γνωστόν τα στρατεύματα ενός Ηγέτη μπορεί να είναι είτε δικά του είτε μισθοφορικά, είτε δανεισμένα από άλλον Ηγέτη είτε μικτα.Ο συγγραφέας θεωρεί τα μισθοφορικά και τα δανεικά στρατεύματα   άχρη­στα κι επικίνδυνα μιας και στην ειρήνη απλά πληρώνονται με ένα μικρό μισθό από τον Ηγεμόνα που τα προσλαμβανει,μισθος που δεν αγοράζει την αφοσίωση τους αλλά απλά την νοικιάζει με αποτέλεσμα όταν πραγματικά τα χρειαστεί ο ηγεμόνας εν καιρώ πολέμου να εξαφανίζονται με την πρώτη ευκαιρία .Εδω ο Μακιαβέλι στέκεται σε διάφορα παραδείγματα που δεν θα ήθελα να αναφέρω όμως θα μπορούσαμε  -στην κατεύθυνση  της επιβεβαίωσης  αυτού του κανόνα- να αναφερθούμε στο παράδειγμα του Βυζαντίου που παρήκμασε όταν άρχισε να βασίζεται σε μισθοφορικά στρατεύματα ,ή στο παράδειγμα της εξαγοράς μισθοφόρων των Αθηναίων από Σπαρτιάτες κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο .Συγκεκριμένα  οι Σπαρτιάτες με επικεφαλής το Λύσανδρο είχαν ισχυροποιηθεί κατά πολύ στη θάλασσα με τα χρήματα του βασιλιά των Περσών Κύρου και τα πλοία των αποστατών συμμάχων των Αθηναίων. Ο Λύσανδρος είχε  πείσει τον Κυρο , να δώσει 4 οβολούς σε κάθε άντρα την ημέρα, έναν περισσότερο από ότι έδιναν οι Αθηναίοι, με αποτέλεσμα πολλοί μισθοφόροι να περάσουν στην πλευρά των Σπαρτιατών.